Replika Bomby Rejewskiego na nowej wystawie w Bletchley Park
Książę Kentu zainaugurował nową wystawę w Muzeum Bletchley Park poświęconą historii złamania kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma i rozwoju maszyn deszyfrujących, tzw. bomb kryptologicznych, które zautomatyzowały proces dekryptażu i umożliwiły odczytywanie niemieckich szyfrogramów na masową skalę.
Dzięki staraniom Ambasady RP w Londynie, wśród eksponatów prezentowanych na wystawie pt. “The Bombe Breakthrough” znalazła się replika tzw. bomby Rejewskiego, przełomowego urządzenia tego typu, które zostało skonstruowane po raz pierwszy przez polskiego kryptologa Mariana Rejewskiego. 
W otwarciu wystawy wzięli udział wiceminister spraw zagranicznych Bartosz Cichocki, Ambasador RP w Londynie Arkady Rzegocki, krewna współpracownika Rejewskiego – Henryka Zygalskiego: Anna Zygalska-Cannon, polscy i brytyjscy znawcy historii niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma, w tym dr Marek Grajek, historyk GCHQ Tony Comer oraz bratanek brytyjskiego matematyka Alana Turinga – sir Dermot Turing, a także przedstawiciele lokalnych władz, weterani wojenni oraz szefowie Muzeum Bletchley Park, na czele z dyrektorem Iainem Standenem.
– Jesteśmy dumni, że po wielu latach starań Ambasady, możemy zaprezentować replikę bomby Rejewskiego w Bletchley Park na nowej wystawie poświęconej historii złamania kodu Enigmy. Cieszę się, że muzeum zdecydowało się włączyć nas w sposób widoczny do tej narracji historycznej, wskazując na dokonania polskiej szkoły matematycznej i wkład polskich kryptologów w prace Alana Turinga. Mam nadzieję, że ekspozycja przyczyni się do popularyzacji w Wielkiej Brytanii wiedzy na temat wybitnych dokonań Polaków w tym zakresie – powiedział Ambasador Rzegocki.
Na wystawie oprócz repliki bomby Rejewskiego znajdują się również informacje dotyczące znaczącego wkładu w prace nad złamaniem kodu Enigmy, jaki wniosło polskie Biuro Szyfrów i zespół wybitnych kryptologów, w skład którego weszli obok Mariana Rejewskiego także Jerzy Różycki i Henryk Zygalski.
Ambasada RP w Londynie sfinansowała przygotowanie repliki bomby Rejewskiego przez wiodącą na rynku muzealnym firmę projektową New Amsterdam z Krakowa, która ma na swoim koncie takie realizacje jak m.in multimedia wystawy Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku oraz obecnie realizowany w Poznaniu projekt Centrum Szyfrów Enigma. Zespół projektowy wsparł merytorycznie specjalista z zakresu kryptologii i autor wielu publikacji na temat Enigmy dr Marek Grajek.
Prezentując eksponaty oraz archiwalne nagrania dźwiękowe, nowa wystawa stała szczegółowo opowiada o wyzwaniach Enigmy i o tym, jak specjaliści w dziedzinie kryptologii, w tym Alan Turing, Gordon Welchman oraz Marian Rejewski, stawiali im czoła, co przyczyniło się do przyspieszenia zakończenia II wojny światowej.
– Kiedy myśli się o II wojnie światowej i maszynach, zazwyczaj myśli się o rozwoju takiego sprzętu jak systemy radarowe. Rzadko natomiast myśli się o dekodujących tajne depesze, ale przecież poważnym wyzwaniem wojny było to, jak odczytać wiadomości niemieckiego wroga. Alianci musieli wymyśleć mechaniczne rozwiązanie, aby obejść permutacje Enigmy. Cieszę się, że nowa wystawa o bombach kryptologicznych w Bletchley Park jest w budynku, w którym pracowali kryptolodzy – podkreślił sir Dermot Turing.
– Jesteśmy dumni, że możemy otworzyć kolejną wystawę. Jako muzeum, nigdy nie stoimy w miejscu. Stworzyliśmy pierwszorzędną wystawę, która da szansę na szczegółowy wgląd w historię bomb kryptologicznych. Umiejscowiona w nowo odrestaurowanym pawilonie 11A, który gdzie w czasie wojny znajdowały się bomby kryptologiczne, wystawa opowiada tę fascynującą historię posługując się bardzo innowacyjnymi metodami – oświadczył dyrektor Bletchley Park Iain Standen.
Wystawa będzie otwarta dla publiczności od 24 marca br. Więcej informacji można znaleźć na stronie: bletchleypark.org.uk/whats-on/hut-11a-the-bombe-breakthrough.
Polacy jako pierwsi w świecie zastosowali do złamania szyfru Enigmy metody matematyczne. Marian Rejewski już w grudniu 1932 odczytał pierwszą depeszę Enigmy i odtworzył konstrukcję urządzenia wyłącznie na podstawie matematycznej teorii, nie widząc nigdy niemieckiego pierwowzoru. Wraz z postępującym rozwojem Enigmy i sposobów jej użycia Polacy rozpoczęli prace nad własnymi urządzeniami ułatwiającymi dekryptaż. W 1935 roku skonstruowali tzw. cyklometr, a w 1938 roku Marian Rejewski zaprojektował tzw. bombę – prototyp licznych urządzeń, które później, w czasie wojny, umożliwiały aliantom dekryptaż niemieckich depesz na skalę przemysłową. Replika tego właśnie urządzenia znajdzie się na wystawie w Bletchley Park.
Jesienią 1938 roku Niemcy wprowadzili zmiany w sposobie użycia Enigmy. Polskie metody dekryptażu zachowały aktualność i skuteczność, jednak wytworzenie sprzętu, który umożliwiałby ich praktyczne wykorzystanie, daleko przekraczało możliwości finansowe i organizacyjne Biura Szyfrów. W lipcu 1939 roku w Warszawie, Polacy przekazali Francuzom i Brytyjczykom wszystkie tajemnice swego warsztatu, pozwalające łamać szyfr Enigmy, oraz zadeklarowali przekazanie przyszłym aliantom po jednej kopii zrekonstruowanej przez nich maszyny szyfrującej. Obiecane maszyny dotarły do Paryża i Londynu w sierpniu tego samego roku, tuż przed wybuchem wojny. W czasie kampanii wrześniowej polscy kryptolodzy ewakuowali się do Francji, gdzie współpracowali z wywiadem francuskim.
Mimo transferu wiedzy przez stronę polską, na początku wojny ani Francuzi, ani Brytyjczycy nie radzili sobie z czytaniem szyfru Enigmy. Ostatecznie w połowie stycznia 1940 roku Brytyjczycy wyprawili do Paryża Alana Turinga, aby skonsultował się osobiście z polskimi kryptologami. 17 stycznia Polacy w obecności Turinga złamali szyfr Enigmy po raz pierwszy w czasie wojny. Dokonania polskich kryptologów stały się punktem wyjścia do dalszych prac Alana Turinga w Bletchley Park, który jednak wobec dalszego skomplikowania przez Niemców kodu Enigmy musiał zaprojektować całkowicie nowe urządzenie nazwane później bombą Turinga.
Photo credit:Facebook/Bletchley Park/Ambasada RP w Londynie
Related Posts
-
Dermot Turing pisze o osiągnięciach polskich kryptologów
-
Odsłonięcie tablicy ku czci polskiego kryptologa Henryka Zygalskiego
-
Rusza “Sztafeta Enigmy”
About the Author: Anna B.
« Harry i Meghan wysłali zaproszenia na ślub Cambridge lepszy od Oxfordu w prestiżowych regatach na Tamizie »
